Khi trẻ bước vào giai đoạn ăn dặm thì việc mà bố mẹ quan tâm lúc này là nên cho trẻ ăn dặm như thế nào là hợp lý để giảm thiểu những rủi ro không đáng có và tốt nhất trong tiến trình phát triển đầu tiên của trẻ ? Có bao nhiêu phương pháp cho trẻ ăn dặm ?
Hiện nay có rất nhiều phương pháp cho trẻ ăn dặm vậy ưu và nhược điểm của những phương pháp này là gì ? Nên chọn phương pháp nào là tốt nhất ?
Bài viết dưới đây sẽ phần nào giúp bố mẹ có được phương pháp ăn dặm tốt nhất cho con mình nhé !
{tocify} $title = {Mục lục bài viết}
1. Dinh dưỡng một bữa ăn dặm.
Khi trẻ đủ 6 tháng tuổi, đây là giai đoạn thích hợp để ba mẹ bắt đầu cho trẻ ăn dặm. Việc ăn dặm giúp bé tập quen dần với thức ăn mới, thức ăn có mùi vị, mật độ thức ăn ( lỏng, sánh, đặc, thô) và màu sắc thức ăn giúp bé dần dần tiếp cận được với nguồn dinh dưỡng được cung cấp từ thực phẩm thô.
Một bữa ăn dặm hợp lý là một bữa ăn cung cấp đầy đủ những dinh dưỡng mà trẻ cần trong để phục vụ cho nhu cầu năng lượng một ngày của trẻ mà sữa mẹ hiện tại đã không còn cung cấp đủ nữa.
Một chế độ ăn dặm hợp lý cho trẻ cần đảm bảo cung cấp đầy đủ các nhóm chất dinh dưỡng trên bên cạnh việc cho trẻ bú sữa mẹ hoặc sữa công thức.
Hầu hết các loại thức ăn tươi, sạch sẽ, và giàu dinh dưỡng mà người lớn ăn được hằng ngày đều có thể cho trẻ ăn được. Thức ăn bổ sung trong quá trình ăn dặm của trẻ có thể chia thành 4 nhóm:
- Nhóm cung cấp chất đạm bao gồm: thịt, cá, tôm, cua, trứng gà, sữa, đậu đỗ, lạc, vừng...
- Nhóm tinh bột bao gồm: gạo, mì, khoai, ngô...
- Nhóm chất béo bao gồm: dầu, mỡ, lạc, vừng...
- Nhóm giàu vitamin khoáng chất bao gồm: rau, quả, đặc biệt các loại rau màu xanh thẫm và các loại quả có màu đỏ hoặc vàng.
Ban đầu với việc cho trẻ ăn dặm nên cho trẻ ăn từ lỏng đến đặc, từ ít đến nhiều, cho trẻ ăn nhiều các loại thức ăn mới, thay đổi khẩu phần ăn của trẻ theo ngày. Cân nhắc số lượng thức ăn và bữa ăn cho trẻ sao cho phù hợp theo tuổi, thể trạng của trẻ, tình trạng sức khỏe của trẻ và đảm bảo thức ăn hợp với khẩu vị của trẻ.Không nêm gia vị vào trong thức ăn của bé như mắm, muối, hạt nêm, hạt tiêu,... Nguyên tắc chế biến thức ăn dặm cho bé cần đảm bảo thức ăn mềm, dễ nhai và dễ nuốt không được quá đặc hoặc quá lỏng đảm bảo được nhiệt độ lý tưởng của thức ăn (thức ăn ấm giống như nhiệt độ sữa mẹ).An toàn vệ sinh thực phẩm là điều quan tâm hàng đầu.
2. Các phương pháp cho trẻ ăn dặm.
2.1. Cho trẻ ăn dặm phương pháp truyền thống.
 |
| Phương pháp ăn dặm truyền thống |
Phương pháp ăn dặm truyền thống là một phương pháp đã xuất hiện từ rất lâu đến ngày nay vẫn còn được áp dụng hiệu quả. Khi trẻ đến tuổi ăn dặm bố mẹ sẽ cho trẻ ăn dặm bằng bột xay chung với các loại thực phẩm khác nhau như thịt, cá, rau củ quả,... dần khi trẻ bắt đầu quen với các loại thực phẩm thì ba mẹ sẽ cho trẻ ăn cháo và các loại thức ăn mềm kèm theo tiến đến các loại thức thô hơn.
Ưu điểm của phương pháp ăn dặm truyền thống sẽ giúp ba mẹ tiết kiệm được chi phí cũng như thời gian để chuẩn bị bữa ăn cho trẻ. Ba mẹ có thể lựa chọn những thức ăn gia đình ăn và xay nhỏ, gia giảm tạo thành bữa ăn dặm cho trẻ một cách nhanh chóng. Ngoài ra khi xay nhỏ thức ăn ra như vậy giúp trẻ tránh được các tình trạng khó tiêu, khó nuốt trẻ nhè thức ăn ra ngoài vị quá thô hạn chế được việc trẻ khó hấp thu và rối loạn tiêu hóa sau bữa ăn. Đây là một phương pháp khá phù hợp với bố mẹ bận rộn.
Nhược điểm của phương pháp này là trẻ sẽ không cảm nhận được rõ được mùi vị và màu sắc riêng biệt của từng loại thực phẩm do chúng được đã được xay nhuyễn phối trộn chung. Do ăn thức ăn xoay nhuyễn lâu dần khiến trẻ chậm tiếp nhận thực phẩm thô, có những trẻ trên 2 tuổi vẫn còn phải ăn cơm nhuyễn, cơm nhá rất mất vệ sinh.
2.2. Cho trẻ ăn dặm phương pháp nhật bản.
Người nhật lâu nay nổi tiếng thông minh vì vậy họ cũng có phương pháp rất đặc biệt trong việc nuôi dạy con cái của mình và việc ăn dặm cũng nằm trong số đó. Phương pháp ăn dặm Nhật Bản đã được nhiều nơi trên thế giới áp dụng vào việc chăm sóc trẻ và Việt Nam cũng không ngoại lệ. Việc pha loãng cháo ăn dặm của trẻ với công thức 1:10 thực phẩm thô. Tỉ lệ thô của cháo sẽ tăng dần theo độ tuổi của trẻ. Với phương pháp ăn này trẻ sẽ ăn được nhiều loại thực phẩm với những độ thô khác nhau.
Sự cân bằng màu sắc "Vàng - Đỏ - Xanh" tượng trưng cho 3 loại thực phẩm khác nhau như "tinh bột - vitamin - chất đạm" được bày trí riêng biệt từng khay mà không bị trộn lẫn vào nhau. Bên cạnh đó, trẻ được tập ăn nhạt, ăn từ các loại rau củ đến thịt cá để làm quen với từng loại thực phẩm khác nhau. Điều quan trọng nhất theo phương pháp ăn dặm này là cha mẹ không phải đưa con đi rong, thúc ép trẻ ăn uống.
 |
| Sự đa dạng màu sắc trong bữa ăn khiến trẻ thích thú |
Ưu điểm của phương pháp này: Trẻ sẽ nhanh chóng ăn được các loại thực phẩm thô hơn là phương pháp truyền thống. Với việc ăn riêng từng loại thực phẩm giúp trẻ phân biệt được các loại thực phẩm khác nhau hình thành nhận biết sớm về mùi vị, màu sắc, hình thái của thức ăn và thích hay không thích ăn những loại thực phẩm nào. Phương pháp này bước đầu cho trẻ tiếp cận với thức ăn nhạt rất có lợi cho thận của trẻ. Khi ăn trẻ sẽ có cảm giác thích thú và thoãi mái tập trung hơn vào bữa ăn, ăn được nhiều hơn những loại thức ăn mình ưa thích. Cuối cùng phương pháp này giúp ba mẹ dễ dàng nhận biết được những thức ăn nào trẻ bị dị ứng và đưa ra những hướng xử trí phù hợp sau này.
Nhược điểm: Phương pháp này trẻ sẽ khá chủ động trong việc ăn uống vì thế để tập cho trẻ ngồi ngay ngắn vào bàn ăn, cầm thìa xúc ăn và tự giác sẽ mất khá nhiều thời gian cũng như công sức của ba mẹ. Bên cạnh đó việc đa dạng về thực phẩm khiến việc chuẩn bị bữa ăn của trẻ sẽ tốn nhiều thời gian không kém.
Nhìn chung phương pháp này có rất nhiều ưu điểm nhưng với những nhược điểm của nó thì phương pháp này sẽ phù hợp hơn cho những phụ huynh có thời gian rãnh rỗi hơn là những người bận rộn.
2.3 Cho trẻ ăn dặm phương pháp tự chỉ huy.
Ăn dặm tự chỉ huy (có tên tiếng Anh là Baby Led Weaning và được viết tắt: BLW) là phương pháp ăn dặm tự quyền, tức là bé tự quyết định ăn gì, ăn món nào trước hoặc món nào sau mà không cần đến sự trợ giúp của người lớn.Ở phương pháp này thì trẻ có quyền ăn hoặc không ăn một món nào đó theo sở thích cá nhân. Bé có thể bốc bằng tay hoặc sử dụng thìa, muỗng, dĩa để ăn mà hoàn toàn không hề có sự can thiệp của cha mẹ. Ăn dặm tự chỉ huy là phương pháp ăn dặm mà cha mẹ tôn trọng quyền quyết định của con trong suốt quá trình ăn và bé sẽ tự khám phá và thưởng thức các món ăn theo ý muốn của mình.Điều quan trọng nhất là mẹ không được đút, dỗ hay ép bé ăn, ăn ít hay ăn nhiều và ăn như thế nào là do bé. Bé sẽ được ăn cùng bàn, cùng thời điểm với những thành viên khác trong gia đình.
Nhìn chung, ăn dặm tự chỉ huy sẽ khuyến khích bé kết hợp việc ăn dặm với việc bú sữa mẹ (sữa công thức) cho nên nó không giống như các kiểu ăn dặm khác, trẻ sẽ có nhiều lựa chọn hơn là ăn đồ đã xay nhuyễn từ trước.
Ăn dặm tự chỉ huy bắt nguồn từ các nước châu Âu và châu Mỹ. Tại Việt Nam vài năm trở lại đây, phương pháp này mới được các bậc cha mẹ áp dụng bởi những lợi ích vượt trội so với cách ăn dặm thông thường.
Những lợi ích điển hình của phương pháp này chính là giúp trẻ phát triển kỹ năng, phát triển giác quan, tạo tính tự lập, giảm nguy cơ béo phì, giúp trẻ tăng cảm xúc trong ăn uống
2.4 Cho trẻ ăn dặm phương pháp 3 trong 1.
Với những ưu điểm của 3 phương pháp ăn dặm kể trên một phương pháp ăn dặm mới đã được ra đời. Phương pháp ăn dặm 3 trong 1 là sự kết hợp linh hoạt những ưu điểm của các phương pháp kể trên khiến trẻ có một trãi nghiệm bữa ăn đầy đủ và mới mẻ mang lại hiệu quả cao.
 |
| Sự kết hợp của 3 phương pháp ăn dặm tạo nên một phương pháp hoàn hảo nhất |
Hai phương pháp ăn dặm kiểu Nhật và ăn dặm tự chỉ huy, bé sẽ không ăn được nhiều, bé sẽ chậm lớn hơn trong khi những bé sử dụng phương pháp ăn dặm kiểu truyền thống bé sẽ ăn được nhiều hơn và tăng cân tốt hơn. Mặc dù vậy, nhưng tác dụng nổi bật của 2 phương pháp ăn dặm trên là không thể phủ nhận. Khi đó bé sẽ có kỹ năng xử lý thức ăn được tốt hơn, khả năng nhai tốt hơn, bé sẽ có hứng thú hơn với thức ăn và những bữa ăn. Ngoài ra, mẹ sẽ nhận biết được khẩu vị của bé như thế nào, bé thích ăn cá hay là ăn thịt...Thêm nữa, mẹ sẽ phát hiện tốt hơn liệu bé nhà mình có bị dị ứng với loại thực phẩm nào hay không. Dựa trên nguyên tắc của 2 phương pháp ăn dặm trái ngược trên thì phương pháp ăn dặm 3 trong 1 chính thức được ra đời. Tùy vào điều kiện gia đình mà ba mẹ có thể áp dụng hay thay đổi được một cách linh hoạt phương pháp ăn dặm này. Các bữa ăn dặm sẽ được kết hợp đan xen lẫn nhau.
Việc áp dụng phương pháp ăn dặm 3 trong 1 giúp cho các mẹ có thể thay đổi tùy chỉnh phương pháp ăn dặm cho con tùy thuộc vào tình trạng của con. Nhiều bé sẽ hợp hơn với phương pháp ăn dặm kiểu Nhật hoặc tự chỉ huy, tuy nhiên cũng không ít bé sẽ cảm thấy phù hợp với phương pháp ăn dặm truyền thống hơn. Ngoài ra, mẹ cũng nên chú ý tới độ thô của thức ăn để cải thiện được khả năng nhai, chức năng cơ miệng của bé được tốt hơn.
Nguồn: Tài liệu Internet.
Nguyễn Công Dương